Even weerkundig nog iets: deze tijd van het jaar is zo'n beetje de slechtst denkbare. In december is de stratosferische poolwervel maximaal ontwikkelt. Dit betekent dat de kans op een strakke zuidwester aan de grond dan groter is dan normaal.
In de vorige eeuwen zagen we in december vaak de eerste vorstperioden, soms ook koudegolven. Een kenmerkend aspect toen was dat deze kou zeer vaak voor en tijdens kerst afgebroken dan wel onderbroken werd door het "weihnachtstauwetter" of in Nederlands: kerstdooi. Heel kenmerkend. Zo zelfs dat we dit in de klimaatgemiddelden van 1951-1980 terugzagen In een tijd met gemiddeld steeds verder dalende temperaturen (januari en in die tijd 2e decade februari waren de koudste perioden van het jaar), zagen we de gemiddelden rond kerst zelfs stijgen!
Wel is het zo dat toen na de kerst de daling weer verder doorging en dus oud en nieuw significant kouder (en dus ook rustiger) was dan de kerst.
De stratosfeer was nu boven ons hoofd extreem koud, getuige parelmoerwolken die tot in Italie te zien zijn Normaliter zie je die niet vaak zuid van 60 graden noorderbreedte. En als ik het goed heb was de polairewervel nu in het algemeen record koud. Die kou in de bovenlucht veroorzaakt een groot verschil met de temperaturen in de stratosfeer op lagere breedten en dat zorgt voor een versterking van de westenwinden, de vorming van depressies op de oceaan en dus dit weer.
Door het broeikaseffect wordt de stratosfeer steeds kouder. Dat is niet zo lastig te beredeneren: er komt evenveel energie van de zon in, maar CO2 houdt meer van die energie gevangen in de onderste luchtlaag. Dit betekent dat er minder energie beschikbaar is voor de hogere luchtlaag (de stratosfeer onder andere). Aan de grond warmt het op, bovenin koelt het verder af. Dit is op meerdere manieren te merken, maar een versterking van de westenwinden in winter is een (mogelijk) gevolg.
Uit vieligheidsoverwegingen zouden we beter het Deense voorbeeld aanhouden: ik meen dat je her van 25 december tot en met 2 januari vuurwerk mag afsteken. Dan kunnen vuurliefhebbers dus een moment kiezen.