Toch even een iets langere reaktie van mezelf dan gebruikelijk wv excuus.
Net zoals waarschijnlijk velen hier heb ik me de afgelopen week geërgerd aan de propaganda voor een vuurwerkverbod door diverse media en instanties. Het is inmiddels een traditie waar de eerste 2 weken van elk jaar mee te maken krijgen. Waar ik me als medicus echter het meest over heb verbaasd is, ondanks een daling van het aantal slachtoffers, de roep om een vuurwerkverbod door individuele medici, beroepsverenigingen en zelfs ziekenhuizen. Daar waar we de laatste decennia als medici naar zoveel mogelijk evidence based medicine (alles o.b.v. wetenschappelijk onderzoek) zijn gegaan, wordt hier zonder goed onderzoek geroepen om een verbod op iets (siervuurwerk) wat maar een klein deel van het probleem (F2 vuurwerk 16% van de letsels) uitmaakt. Waarbij onduidelijk is of een verbod überhaupt de oplossing voor het probleem is enmogelijk juist leidt tot meer letsels. Ik vraag me sterk af hoe zo´n oproep tot stand komt, maar nog meer in hoeverre het eigenlijk juridisch of (tucht)rechterlijk is toegestaan.
Politieke geneeskunde
De stroming in de geneeskunde die zich bezig houdt met het voorkomen van ziektes en ongevallen wordt de preventieve geneeskunde genoemd. Hierbij wordt d.m.v. wetenschappelijk onderzoek bepaalde gevaren onderzocht en gekeken hoe die kunnen worden voorkomen of verkleind. Bijvoorbeeld een helm op de motor of brommer, een gordel in de auto, maar ook vaccinaties en ontmoedigings- en stopprogramma’s voor rokers. Bij vuurwerk is bijvoorbeeld de vuurwerkbril geïntroduceerd en is het maximale geluidsniveau teruggebracht ter preventie van oog- en gehoorschade. Alhoewel er geen wetenschappelijk onderzoek is verricht zou je o.b.v. de cijfers van de slachtoffers van de afgelopen jaarwisseling vanuit de preventieve geneeskunde kunnen pleitten voor campagnes om het beter dragen van de vuurwerkbril te promoten en betere controles/opsporing vanillegaal vuurwerk zoals cobra’s of shells. Tot mijn verbazing wordt er echter opgeroepen tot een verbod op consumentenvuurwerk, wat volgens de cijfers ongeveer 16% van de alle vuurwerkletsels (waarschijnlijk ook niet de ernstigste) heeft veroorzaakt. Een oproep tot een verbod is geen taak van de preventieve geneeskunde en al helemaal niet van een individuele arts of ziekenhuis. Een ziekenhuis houdt zich namelijk bezig met een heel andere tak van de geneeskunde, de curatieve geneeskunde. De afwezigheid van een wetenschappelijke basis of een duidelijke relatie met de getallen maakt zo’n oproep helemaal merkwaardig. Ik heb dit niet eerder meegemaakt en zal deze nieuwe stroming dan ook duiden als “politieke geneeskunde”.
Selectief
In het artikel hierboven wordt opgeroepen tot een verbod op consumenten vuurwerk vanwege de hoge zorgdruk en onnodige zorgkosten. Ik ga als medicus geen slachtoffers bagataliseren, want elk letsel blijft vreselijk. Maar het is hier al vaker aangehaald, er zijn in Nederland activiteiten die een veel groter beroep doen op de (acute) zorg dan consumentenvuurwerk, zowel in korte periode als chronisch. Een veel gehoord voorbeeld is het schaatsen. Bij de laatste koude inval in 2021was het aantal slachtoffers enorm. Het argument dat deze letsels minder ernstig zijn dan door consumentenvuurwerk gaat helemaal niet op. In mijn ziekenhuis hebben we in februari 2021 meerdere weekenden na het schaatsweekend extra operatie teams moeten invliegen om alle enkel-, schouder-, heup- en polsfracturen weg te kunnen werken. Ondanks het goede werk, zullen velen, ook kinderen, hiervan blijvende invaliditeit ondervinden. Dit betreft allemaal klinische opnames, waar de slachtoffers van consumentenvuurwerk meestal op de huisartsenpost worden afgehandeld. Een andere voorbeeld is het overmatig gebruik van alcohol. Dit veroorzaakt het hele jaar grote aantallen slachtoffers en ook op oudejaarsnacht zelf meer dan vuurwerk. Waar blijft de roep om een alcohol verbod?
Een volgend argument is dat vuurwerk volstrekt onnodig is en de letsels dus volledig vermijdbaar zijn. Het is niet aan zorgverleners om te oordelen wat een samenleving wel of niet nodig vindt om in de vrije tijd te doen. Paardrijden, kite surfen en voetbal zijn allen ook niet noodzakelijk, maar veroorzaken een veelvoud aan slachtoffers vergeleken met consumentenvuurwerk, zowel in aantallen als ernst. Ook wordt vaak gesteld dat een groot deel van de slachtoffers van vuurwerk omstanders zijn. Dit geldt bijvoorbeeld ook voor ski letsels: een groot deel van deze letsels betreft mensen die zijn aan geskied door een ander. Een ieder die wel eens een weekend naar Winterberg is geweest kan dit bevestigen. Ik heb geen ziekenhuis horen vragen om een skiverbod. Een argument dat vuurwerk ook nog eens vervuilend is en slecht voor het milieu zou, vanuit medische hoek gezien niet mogen meewegen, maar zelfs dan: een ski-reis is velen malen risico voller en belastender voor het milieu dan het afsteken van een paar potjes consumentenvuurwerk.
Vanuit de medische hoek wordt overigens ook nog wel eens misbruikt gemaakt van de aantallen vuurwerkslachtoffers tijdens de 2 Covid jaren. Er gold toen niet alleen een vuurwerkverbod, maar er was sprake van een complete lockdown en de vuurwerkverkoop in omringende landen was ook verboden. Hoewel het eerste jaar de solidariteit nog hoog was, was dit het 2e jaar al veel minder en stegen de getallen ondanks een verbod aardig richting de voorgaande jaren.
Weging
We moeten dus vaststellen dat het niet de taak van een ziekenhuis of medici is om op te roepen tot een verbod, niet verklaarbaar of onderbouwd vanuit onderzoek en nogal selectief t.o.v. minstens net zo onnodige en gevaarlijke andere activiteiten. Kennelijk spelen er dus andere overwegingen mee om als medicus, zorginstelling of beroepsgroep hier zo buiten het boekje te gaan. Het is goed om te benadrukken dat de ziekenhuizen zeker niet alle medewerkers naar hun mening hebben gevraagd. Dit geldt ook bij beroepsgroepen, alleen een woordvoerder of bestuurder doet zo’n uitspraak uitgaande van de goedkeuring van de gehele achterban. Ik weet nog dat mijn eigen beroepsvereniging (trauma chirurgie) zich in 2020 achter het vuurwerkverbod vanwege Covid schaarde. Dit gebeurde 2 dagen na het najaarscongres waar alle leden aanwezig waren, maar waarbij dit punt niet is besproken of in stemming is gebracht. Ik heb om opheldering gevraagd, maar helaas nooit reactie ontvangen. Wanneer er dus staat “ziekenhuizen” of bijvoorbeeld “plastisch chirurgen” klinkt het heel zwaar maar gaat het in werkelijkheid slecht om een enkeling, namelijk een woordvoerder of bestuurder. Het kan dan gebaseerd zijn op onwetendheid m.b.t. vuurwerk (onbekend met het feit dat in NL alleen nog siervuurwerk is toegestaan), afschuw door een bepaalde heftige casus, paternalisme en/of arrogantie (vuurwerk is gevaarlijk en vervuilend dus een medicus hoort hier tegen te zijn) of- en dat is veel kwalijker- ingegeven door banden met bepaalde politieke stromingen.
Politiek
Alhoewel in alle vormen ongewenst, gaat het in het gunstigste geval om een eigen politieke voorkeur, maar wellicht zijn er ook duidelijkere banden met bepaalde politieke partijen. Een voorbeeld is bijvoorbeeld dit artikel, waar dezelfde boodschap wordt verkondigt door de voorzitter van de NVZ, dhr Ad Melkert, welbekend natuurlijk als PvdA politicus.
„De trauma’s en blijvende invaliditeit raken niet alleen de slachtoffers, maar ook hun families en de maatschappij. Dit is volledig vermijdbaar."
www.metronieuws.nl
Politici weten namelijk dondersgoed hoe zwaar zo’n oordeel van een ziekenhuis of medische beroepsgroep klinkt in de media en hoe weinig het in werkelijkheid voorstelt. Daarnaast weet men ook dat er zelden tegen geageerd zal worden tegen een uitspraak namens een ziekenhuis of beroepsgroep. Ziekenhuizen verrichten immers goed en belangrijk werk, hebben aanzien, zijn groot en machtig met eigen juridische afdeling en tegenstanders staan bijvoorbeeld al op grote achterstand.
Mijn advies aan de HVLV (maar ook aan de financieel belanghebbenden zoals de BPN, immers hier wordt hun boterham onterecht aangevallen) is toch om (uit proef) juridische of (tucht) rechterlijke stappen te ondernemen tegen een ziekenhuis of medicus die oproept tot een verbod op consumentenvuurwerk. Zo’n oproep wordt door velen als zwaarwegend gezien en door (linkse) media en politici dankbaar gebruikt voor anti vuurwerk campagnes. Maar zoals hierboven beschreven is het geen taak van een ziekenhuis, niet gebaseerd op degelijk (wetenschappelijk) onderzoek, niet te onderbouwen met cijfers, selectief en politiek gemotiveerd. Dit is volstrekt onacceptabel van instellingen waaraan wij allemaal financieel bijdragen en op onafhankelijke wijze zorg moeten verlenen. In plaats van deze misplaatste oproep laten passeren zou een goede jurist hier zonder problemen een rectificatie kunnen eisen en een berisping voor de betrokken instantie. Dit zou een zeer sterk signaal afgeven voor toekomstige medici die zich verlagen tot dergelijke uitspraken.
:format(jpeg):background_color(fff)/https%3A%2F%2Fwww.metronieuws.nl%2Fwp-content%2Fuploads%2F2025%2F01%2FANP-516612309.jpg)
