Guusje
VWC lid
Steken dealers vuurwerk af om te laten weten dat er nieuwe drugs zijn?
Patrick van 't Haar • Vandaag, 08:15 • Binnenland
Gebruiken drugsdealers vuurwerk om hun klanten te lokken? Foto: Anton Kappers
„Ik hoorde dat dealers vuurwerk afsteken om te laten weten dat er nieuwe drugs zijn”, meldde een collega tijdens de dagelijkse redactievergadering. En het was niet voor het eerst dat het verhaal opdook tijdens een werkoverleg. Tijd dus om voor eens en altijd uit te zoeken of het nou klopt of niet.
Het leek mij nogal wat vergezocht: met een knal of het afsteken van een vuurpijl laten weten dat je als drugsdealer weer drugs hebt om te verkopen. Dealers hebben mobiele telefoons en via apps als Snapchat of Telegram is het behoorlijk makkelijk en veilig om drugs te bestellen als je dat zou willen.
Maar goed, je weet het nooit, dus stap één is het bellen van de politie. Als gebruikers door het afsteken van vuurwerk naar een dealer worden ‘gelokt’, zou het voor de politie ook een eitje zijn om op die manier dealers op te pakken. Misschien niet in deze tijd van het jaar waarop er veel wordt geknald, maar misschien wel op andere momenten.
„Ah. Ja. Deze vraag hebben we al vaker gehad”, reageert de voorlichter van dienst van de politie Noord-Nederland. „Ik zal kijken wat ik voor je kan vinden.” Even later belt hij terug: „Het verhaal duikt wel vaker op maar bewijs hebben we nog nooit gevonden.”
Wie googlet op ‘vuurwerk teken’, komt tientallen meldingen en berichten tegen over de relatie ‘dealen en vuurwerk’. Bijvoorbeeld uit Noardeast-Fryslân, waar de FNP er vorig jaar december zelfs vragen over stelde aan het college van B en W.
„Is de gemeente bekend met het verschijnsel dat er vuurwerk wordt afgestoken door dealers om hun klanten in te seinen? Zo ja, wat doet de gemeente daaraan?” De gemeente hoefde niet veel te doen, bleek uit de beantwoording in januari van dit jaar. „We hebben dit gerucht wel gehoord, maar hebben niet kunnen vaststellen of het ook echt waar is.”
Gebruikers
Dan maar eens even bellen met iemand uit mijn kennissenkring, die ‘drugsdealer’ op formulieren invult als beroep. „Hier heb ik nog nooit van gehoord. Nee, hier weet ik echt niks van.” Hetzelfde geldt voor een andere kennis, die met enige regelmaat ‘recreatief’ allerlei soorten drugs gebruikt.Gaat hij af op een vuurpijl of knal als hij drugs wil scoren? „Ik was er niet mee bekend, nee. Telegram is toch de manier om drugs te kopen. En natuurlijk via via. En dan afspreken op een tactische plek om het in ontvangst te nemen.’’ Wat een tactische plek is? „Nou, een plek waar in ieder geval geen camera’s hangen.”
Het verhaal dat dealers vuurwerk gebruiken om nieuwe handelswaar ‘aan te kondigen’, is geen exclusief Fries verhaal. Berichten over het fenomeen duiken al sinds 2019 op. Bijvoorbeeld in Holten, Overijssel. Daar trok een basisschoolleraar aan de bel. Volgens haar was vuurwerk overdag een teken van dealers. Maar de politie aldaar ontkrachtte het vermoeden aldus de regionale krant De Stentor.
Hetzelfde geldt voor plaatsen als Vollenhove en Uithuizen. In die laatste Groningse plaats stelde de lokale partij Lokaal Sociaal vragen. Maar burgemeester Hans Broekhuizen reageerde door te stellen dat er veel verhalen en geruchten de ronde doen die via sociale media worden opgeblazen, meldde het Dagblad van het Noorden dit jaar.
Broodje aap
„Goh, wat een interessant verhaal”, reageert Peter Burger van de Universiteit Leiden. Burger doet onderzoek naar journalistiek, nepnieuws én ‘broodjeaapverhalen’. „Dit kende ik nog niet.”„Dit verhaal voldoet helemaal aan de definitie van broodjeaapverhalen. Die zijn niet per definitie niet waar, al lijkt dit verhaal wel duidelijk niet waar te zijn, en ze zijn vaak een stuk ouder en internationaler dan je op het eerste gezicht denkt.”
Geprikkeld door de vuurwerk afstekende drugsdealers deed Burger een kleine internationale zoekslag. „Dit verhaal doet niet alleen in Nederland de ronde. Ik heb een Australische versie gevonden uit 2004. En het verhaal wordt ook verteld in Engeland en nog het meest in Italië. En daar is het onder meer ontstaan uit de tv-serie Gomorra over de Napolitaanse maffia. In seizoen vier in 2019 zit een aflevering waarin te zien is dat er vuurwerk wordt afgestoken vanaf een balkon en waarin wordt gezegd: ‘de nieuwe lading is binnengekomen’.”
Blijft de vraag hoe zo’n verhaal ontstaat. Burger heeft wel een verklaring. „Dit verhaal combineert het gegeven dat er in veel plaatsen in drugs wordt gedeald met een verklaring voor vuurwerk buiten de jaarwisseling om. Ik zag zelfs berichten over een code: één knal betekent dat er een nieuwe lading is, twee dat die nog niet binnen is. Bewijs maar eens dat het niet waar is – als dat lastig is, houden die verhalen ook stand.”
Dieventekens
Een vergelijkbaar verhaal is dat van de dieven die tekens op huizen zouden zetten om aan te geven waar wat te halen valt. Of waar je juist niet moet inbreken omdat er een hond in huis zou zijn. „Dit verhaal werd al in de negentiende eeuw verteld, maar was toen een variatie van een verhaal dat te herleiden is tot de zestiende eeuw.”Ook het verhaal over de zogenaamde ‘volkstellers’ die langs de deuren zouden komen, dat onlangs in de media verscheen, ziet Burger als een vergelijkbaar verhaal. „Hier waarschuwde de politiezelfs voor.”
Een broodjeaapverhaal zoals de dealers die vuurwerk afsteken, heeft ook een functie. „Veel mensen die verhalen verspreiden, doen het met sociale bedoelingen om anderen te waarschuwen voor gevaren of maken zich zorgen over drugs. En je kan jezelf ook interessant maken om te laten zien dat jij het doorhebt en anderen niet. Daarnaast heeft het ook een zekere amusementswaarde. En weet je wat het grappige is? Uit onderzoek blijkt dat als je alleen maar zegt dat het niet waar is, mensen eerder geneigd zijn het toch te geloven.”
dus why not.
verhaal 
