Ik kan kort antwoorden door te zeggen dat er tussen 18.00 uur en pakweg 01.30 uur in drie blokken verdeeld over de avond en nacht vuurwerk wordt afgestoken maar daarmee ga ik te kort door de bocht. Het ontstaan van deze planning laat namelijk een heel ander beeld zien van de betekenis van onze vuurwerktraditie. Het vieren van de jaarwisseling mét vuurwerk zit diep geworteld in de vezels van heel veel Nederlanders. Wanneer ik het projecteer op mijn straat en mijn wijk dan kan ik alleen maar concluderen dat het feest dat wij er met elkaar van maken een prachtig praktijkvoorbeeld is hoe vuurwerk verbindt. Dit is de puurste vorm van burgerschap.
Het is best bijzonder hoe oudjaarsavond uit is gegroeid tot een heus straatfeest, gegeven het feit dat het een heel diverse buurt is. Jong en oud, gezinnen en alleenstaanden, sociale huurwoningen en koop; de samenstelling in ons plattelandsdorp is best divers maar die verschillen spelen geen enkele rol op de dag der dagen.
Het eerste jaar na corona heeft een nieuwe impuls aan het straatfeest in de huidige vorm gegeven. Veel mensen in de wijk vierden oud en nieuw buitenhuis, alleenstaanden zaten eenzaam thuis en ik stond zowat in mijn uppie vuurwerk af te steken, ook omdat mijn eigen gezin ziek, zwak en misselijk in bed lag. Alleen afsteken was geen pretje. Het lag niet aan de collectie, er zaten veel gruwelijk dikke artikelen tussen zoals de Komodo Dragon, Full Assault, Apache, Turbo Display Box en de Bull, maar de beleving was gewoon een heel stuk minder dan met mijn familie, vrienden en bekenden. Zo’n eenzame jaarwisseling wilde ik nooit meer. Alleenstaanden in de straat hadden geen zin om naar buiten te gaan en bleven de hele tijd alleen binnen zitten, in de wetenschap dat de “jeugd” een heel gezellige avond had.
Een jaar later besloten we met de buren om het weer “thuis” te vieren. Ze hadden allemaal amper vuurwerk gezien bij hun visite en het spektakel in ons eigen straatje gemist. Toen een buurman iets verderop in de straat na een zware medische ingreep thuis kwam te zitten ontstond het idee om voor de minder mobiele en alleenstaande buurtbewoners in actie te komen en ze weg te halen uit hun isolement. Het werd een fantastische avond en nacht, voor iedereen. De ultieme verbinding tussen vier generaties, tussen kleuters en senioren en alles wat daar tussen zit…. Onbeschrijfelijk mooi hoe iedereen, niemand uitgezonderd, geniet. Niet alleen van vuurwerk, maar ook van de aandacht – van gezien worden.
Ik kijk enorm uit naar 31 december. Het geeft verschrikkelijk veel energie. Het samenzijn met de buren, het plezier dat iedereen uitstraalt, het samen genieten. Overdag oliebollen (met krenten en naturel) bakken, met de doffe dreunen van carbidbussen op de achtergrond. De ideale opmaat naar de magie van vuurwerk. Rond 18.00 uur beginnen we met het eerste afsteekblok, speciaal voor de kleinere kinderen. Kleurtjes doen het goed, vooral van fonteinen worden ze erg enthousiast. De gezichtjes zijn goud waard en stralen intens geluk uit. Zeker als ze iets later zelf met een sterretje in de hand staan, onder nauwe supervisie van papa en mama. Vuurwerkbrilletje op, gehoorbescherming – niet alleen een schattig plaatje, maar tegelijkertijd stoer. Het eerste zaadje is geplant….
Tegen een uurtje of zeven is het voor de meeste kleintjes zowat bedtijd. De mama’s ontfermen zich over de kleine pukjes terwijl de trek naar de stooklocatie (die is niet vast, deze is afhankelijk van degene die de catering verzorgd) langzaam op gang komt. Rollators, fietsen, rolstoelen, skelters – de bonte verzameling van vervoersmiddelen verraad dat er een feestje gaande is. Iedereen neemt (zelfgemaakte) hapjes mee, oliebollen zijn er in overvloed. Hondenbezitters kunnen gerust de hond uitlaten, zonder dat ze afgeschrikt worden. Als iedereen weer gesettled is gaan we verder met de tweede ronde: cakes en compounds. De eerste dikke 30mm bakken vliegen dan de lucht in, terwijl de allerkleinsten al onder zeil zijn, zwaar onder de indruk van hetgeen ze eerder op de avond aanschouwt hebben.
Mensen komen en gaan, maar de ouderen vormen de vaste kern. Het is echt een uitje voor ze. Er wordt veel gelachen, en terug gedacht aan vroeger. Om 00.00 uur staan ze vooraan, wanneer een orkaan aan kleuren en geluid losbarst, overal om ons heen actie is en de hemel soms in vuur en vlam staat. Een prachtig schouwspel, dat ieder jaar weer kippenvel geeft. Wanneer de eerste storm is geluwd, en we ondertussen elkaar gelukkig nieuwjaar hebben gewenst, breekt het laatste afsteekblok aan. De eigen apotheose, up close, met vuurwerk dat de wauw factor heeft. Een 400 shots Total Display Show die als een dolle te keer gaat, absurd gewoon, de Full Assault, andere toppers zoals de Furious van Wolff en een Event Ice Tiger van Rubro. De vermoeidheid treedt bij de alleroudsten van de groep al redelijk snel op. Het is een lange, intensieve dag geweest. Maar wat hebben ze genoten. De laatste blokken vliegen de lucht in, en dat is het rond 01.30 uur wel meestal klaar. Eerst een beetje opruimen, de grootste dingen aan de kant, en dan een paar uur later de straat (en het gasthuis) samen schoonmaken.
Het is prachtig dat we het zo met elkaar doen, en ook dit jaar weer gaan doen. Een inclusief feest, waar iedereen in de straat welkom is en toe uitgenodigd wordt. Een avond waarin we de vuurwerktraditie op de best mogelijke manier eren: veiligheid, gezondheid en vreugde staan voorop.
Ik wil niet denken aan een jaarwisseling waarin een vuurwerkverbod geldt. De eenzame straten, de donkere lucht. Denken aan mensen die zo ontzettend uitkijken naar de dag en het lichtpuntje gaan missen. Het weegt niet op tegen de ellende die wordt veroorzaakt door malloten die zonder enig gevoel aan empathie de boel verzieken.
In mijn naĂŻviteit denk ik weleens: wat als Jesse Klaver nu hier was komen infiltreren, in plaats van dat in scene gezette werkbezoek aan een zorgvuldig gescreende ghetto in de stad? Was het dan zo ver gekomen?
Hoe dan ook. Nog een paar heerlijke prijsvragen, een paar demo’s, dan kerst, dan afhalen – de magische dag komt steeds dichter bij. Het besef van zeer waarschijnlijk de allerlaatste keer, met elkaar als buren legendarisch Oud en Nieuw vieren, is er. Een moment om voor eeuwig te koesteren.