224 gevallen van oogletsel. 10.000 gemelde incidenten. Miljoenen euro’s schade. Het is de balans van de afgelopen jaarwisseling in ons land. En toch meldden de media de volgende dag als gewoonlijk dat de jaarwisseling ‘rustig is verlopen’. “In het buitenland zouden ze spreken van een rampzalige nacht, wij vinden het gewoon. Maar hier is niks gewoons aan.”
Aan het woord is Ruud Verkuijlen, programmamanager Jaarwisseling en Geweld tegen Politieambtenaren (GTPA) en werkzaam bij de Staf Korpsleiding van de politie. Het onderzoek dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid in opdracht van de vier grote steden uitvoert naar de veiligheidsrisico’s tijdens de jaarwisseling moet op het moment van gesprek nog verschijnen, maar Verkuijlen verwacht nu al deze conclusie: de jaarwisseling moet gezien worden als een hoog risico-evenement. Het is ook zijn eigen oordeel. “Een dergelijk hoog risico-evenement vraagt een goede voorbereiding, maatregelen en inzet van zowel politie als gemeenten om risico’s zoveel mogelijk te beperken. Ook al maak je je daarmee misschien niet populair bij de knallende jeugd.”
Vuurwerk onschuld voorbij
Sinds begin dit jaar is Verkuijlen bezig met het onderwerp. Directe aanleiding vormt het dodelijke incident dat zich in de nieuwjaarsnacht van 2017 in Den Haag afspeelde, waarbij een Haagse politieman omkwam. “Dat was feitelijk niet eens een vuurwerkincident. Maar tijdens de hulpverlening aan onze collega na een verkeersongeluk werden deze collega’s door jongeren bestookt met vuurwerk. Het was het zoveelste incident van geweld tegen hulpverleners. De politievakbonden hebben daar terecht veel aandacht voor gevraagd en dat is ook door de korpschef van de politie Erik Akerboom opgepakt. In de zomer heeft dat geleid tot een congres in het World Forum in Den Haag, onder de titel ‘Vijf voor Twaalf, veilig werken tijdens de jaarwisseling’. Burgemeester van Rotterdam Aboutaleb sprak daar en gaf terecht aan dat ‘vuurwerk z’n onschuld heeft verloren’. Steeds vaker worden we geconfronteerd met illegaal knalvuurwerk van het type Cobra 6 of 8. Dat zijn explosieven met de kracht van een aanvalsgranaat!”
Onderzoek en aanpak
Akerboom riep de politiek op tot een verbod te komen van zwaar knalvuurwerk en vuurpijlen, met behoud van siervuurwerk. De Onderzoeksraad voor Veiligheid startte op verzoek van de burgemeesters van de vier grote steden een onderzoek naar de risico’s gedurende de jaarwisseling. Vooral om na te gaan of vuurwerk tijdens oud en nieuw een onlosmakelijk deel van onze traditie behoort te blijven. De destijds verantwoordelijk minister Blok zei dat onderzoek te willen afwachten vóór met nieuwe regels te komen. De conclusies worden medio december bekend.
Een exploderende Cobra 8 heeft een verwoestend effect. Dergelijk vuurwerk wil je echt niet op straat hebben.
De politie liet ondertussen zelf een onderzoek uitvoeren door TNO, om te testen of veel illegaal knalvuurwerk inderdaad zo gevaarlijk is als de politie al vermoedde. Verkuijlen: “Dat onderzoek liet weinig te gissen over. Een exploderende Cobra 8 op de motorkap van een politieauto heeft een verwoestend effect. Dergelijk vuurwerk wil je echt niet op straat hebben. Laat staan in een verzamelpakket onder het bed van een puber. Je moet er niet aan denken dat zo’n Cobra 8 samen met anderen exemplaren afgaat. Dergelijk vuurwerk is namelijk massaexplosief, wat wil zeggen dat wanneer er één afgaat, de rest in de doos ook meteen explodeert. Dat maakt dit vuurwerk werkelijk levensgevaarlijk.”
Totaalverbod
Niet alleen de politie trekt aan de bel om het steeds zwaardere vuurwerk een halt toe te roepen. 1.200 organisaties, artsen voorop, ondertekenden inmiddels een oproep om tot een totaalverbod van vuurwerkverkoop aan particulieren te komen en dit uitsluitend nog aan professionals over te laten. Op hun site vuurwerkmanifest.nl staan ook de trieste cijfers. Met onder meer 176 gevallen van ernstig oogletsel, waarvan 80 blijvend, tijdens de laatste jaarwisseling. Verkuijlen: “De cijfers worden door de jaren heen gelukkig wat beter, maar de aantallen blijven bizar en onacceptabel. Wat ons betreft is een volledig verbod nu nog niet haalbaar, maar ik denk dat we daar, stap voor stap, uiteindelijk wel op uitkomen. De maatschappelijke mening is aan het veranderen; inmiddels is 50 procent van de bevolking voor zo’n algeheel verbod.”
De cijfers worden door de jaren heen gelukkig wat beter, maar de aantallen blijven bizar en onacceptabel.
Vuuwerkshow
Vooralsnog streeft de politie een verbod van het gevaarlijkste vuurwerk na: alle knallers en zware vuurpijlen. En juicht het initiatieven van gemeenten als Hilversum en Rotterdam toe om particulier afsteken te verbieden en in plaats daarvan een vuurwerkshow te organiseren. Verkuijlen: “In Hilversum heeft burgemeester Pieter Broertjes hier afgelopen jaar z’n nek voor uitgestoken. Aanvankelijk maakte hij zich daar niet populair mee, het vroeg ook erg veel uitleg over het waarom hiervan vooraf. En daarnaast vergt het strikte handhaving tijdens oudejaarsnacht, plus na afloop de terugkoppeling van de resultaten. Nu is er onder de inwoners al veel meer draagvlak voor de Hilversumse aanpak. In plaats van de gebruikelijke schade van een halve ton was dat nu 20.000 euro.” Het initiatief krijgt nu navolging in enkele andere gemeenten. Maar er zijn nog tal van gemeenten die nog niet in actie komen, ondanks dat we de jaarwisseling mogen beschouwen als ‘hoog risico-evenement’.
Gemeentelijke maatregelen
Wat kunnen gemeenten doen als ze nog niet tot een verbod op particulier afsteken willen overgaan, maar wel de zaak in de hand willen houden? “Genoeg”, aldus de programmamanager. “Burgemeesters kunnen bestuurlijke maatregelen treffen, zoals een meldplicht, en zware boetes uitdelen. Dat is heel effectief en leniger dan terugvallen op het strafrecht dat uitgaat van wettelijk en overtuigend bewijs. De gemeenteraad kan vooraf uitspreken dat ze de burgemeester hierin steunen, zodat deze zich ook politiek gedekt voelt. Wat goed werkt, is als straf een meldplicht opleggen voor de volgende jaarwisseling. Dat betekent dat jongeren niet meer de jaarwisseling met hun vrienden kunnen vieren. Daar zijn ze erg gevoelig voor. Ik raad gemeenten verder aan om een schadecoördinator aan te stellen. Zo breng je niet alleen de schade in kaart, maar kun je die ook verhalen op de daders.”
Kijk voor meer gemeentelijke maatregelen rond de jaarwisseling in het dossier 'overlast jaarwisseling' op de website van het CCV.
Opsporen via internet
Intussen zit ook de politie zelf niet stil om de risico’s te verkleinen. Zo volgt een team gesprekken op internet over het bestellen van illegaal vuurwerk. “Vaak zijn dat jongeren die ‘met de creditcard van pa’ wat leuks voor de jaarwisseling willen bestellen”, zegt Verkuijlen: “Als we de gesprekken weten te herleiden tot een persoon en een woonadres, brengt de wijkagent een huisbezoek voor een goed gesprek. Dan blijkt vaak dat de ouders geen idee hebben van wat hun kinderen in huis halen en welke verwoestende explosieve kracht het heeft als dat afgaat. Overigens, bedenk ook dat al die pakketjes gewoon met een busje van een bezorger worden rondgebracht. Ook dat is levensgevaarlijk.”
Kwestie van tijd
Verkuijlen denkt dat het nog slechts een kwestie van tijd is voor het zelf afsteken van vuurwerk door particulieren tot het verleden behoort. Net zoals dat in veruit de meeste andere Europese landen het geval is. Hoe snel dat zal zijn? “Er zijn twee scenario’s. Óf het gaat een keer verschrikkelijk mis, waarna de politiek resoluut besluit ermee te stoppen. Of het gaat geleidelijk, met elk jaar strengere regels. Daarvoor ontstaat steeds meer draagvlak, ook vanuit het groeiend besef bij de Nederlandse bevolking dat de oud-en-nieuwviering in de huidige vorm niet langer houdbaar en acceptabel is.”
Bron
Aan het woord is Ruud Verkuijlen, programmamanager Jaarwisseling en Geweld tegen Politieambtenaren (GTPA) en werkzaam bij de Staf Korpsleiding van de politie. Het onderzoek dat de Onderzoeksraad voor Veiligheid in opdracht van de vier grote steden uitvoert naar de veiligheidsrisico’s tijdens de jaarwisseling moet op het moment van gesprek nog verschijnen, maar Verkuijlen verwacht nu al deze conclusie: de jaarwisseling moet gezien worden als een hoog risico-evenement. Het is ook zijn eigen oordeel. “Een dergelijk hoog risico-evenement vraagt een goede voorbereiding, maatregelen en inzet van zowel politie als gemeenten om risico’s zoveel mogelijk te beperken. Ook al maak je je daarmee misschien niet populair bij de knallende jeugd.”
Vuurwerk onschuld voorbij
Sinds begin dit jaar is Verkuijlen bezig met het onderwerp. Directe aanleiding vormt het dodelijke incident dat zich in de nieuwjaarsnacht van 2017 in Den Haag afspeelde, waarbij een Haagse politieman omkwam. “Dat was feitelijk niet eens een vuurwerkincident. Maar tijdens de hulpverlening aan onze collega na een verkeersongeluk werden deze collega’s door jongeren bestookt met vuurwerk. Het was het zoveelste incident van geweld tegen hulpverleners. De politievakbonden hebben daar terecht veel aandacht voor gevraagd en dat is ook door de korpschef van de politie Erik Akerboom opgepakt. In de zomer heeft dat geleid tot een congres in het World Forum in Den Haag, onder de titel ‘Vijf voor Twaalf, veilig werken tijdens de jaarwisseling’. Burgemeester van Rotterdam Aboutaleb sprak daar en gaf terecht aan dat ‘vuurwerk z’n onschuld heeft verloren’. Steeds vaker worden we geconfronteerd met illegaal knalvuurwerk van het type Cobra 6 of 8. Dat zijn explosieven met de kracht van een aanvalsgranaat!”
Onderzoek en aanpak
Akerboom riep de politiek op tot een verbod te komen van zwaar knalvuurwerk en vuurpijlen, met behoud van siervuurwerk. De Onderzoeksraad voor Veiligheid startte op verzoek van de burgemeesters van de vier grote steden een onderzoek naar de risico’s gedurende de jaarwisseling. Vooral om na te gaan of vuurwerk tijdens oud en nieuw een onlosmakelijk deel van onze traditie behoort te blijven. De destijds verantwoordelijk minister Blok zei dat onderzoek te willen afwachten vóór met nieuwe regels te komen. De conclusies worden medio december bekend.
Een exploderende Cobra 8 heeft een verwoestend effect. Dergelijk vuurwerk wil je echt niet op straat hebben.
De politie liet ondertussen zelf een onderzoek uitvoeren door TNO, om te testen of veel illegaal knalvuurwerk inderdaad zo gevaarlijk is als de politie al vermoedde. Verkuijlen: “Dat onderzoek liet weinig te gissen over. Een exploderende Cobra 8 op de motorkap van een politieauto heeft een verwoestend effect. Dergelijk vuurwerk wil je echt niet op straat hebben. Laat staan in een verzamelpakket onder het bed van een puber. Je moet er niet aan denken dat zo’n Cobra 8 samen met anderen exemplaren afgaat. Dergelijk vuurwerk is namelijk massaexplosief, wat wil zeggen dat wanneer er één afgaat, de rest in de doos ook meteen explodeert. Dat maakt dit vuurwerk werkelijk levensgevaarlijk.”
Totaalverbod
Niet alleen de politie trekt aan de bel om het steeds zwaardere vuurwerk een halt toe te roepen. 1.200 organisaties, artsen voorop, ondertekenden inmiddels een oproep om tot een totaalverbod van vuurwerkverkoop aan particulieren te komen en dit uitsluitend nog aan professionals over te laten. Op hun site vuurwerkmanifest.nl staan ook de trieste cijfers. Met onder meer 176 gevallen van ernstig oogletsel, waarvan 80 blijvend, tijdens de laatste jaarwisseling. Verkuijlen: “De cijfers worden door de jaren heen gelukkig wat beter, maar de aantallen blijven bizar en onacceptabel. Wat ons betreft is een volledig verbod nu nog niet haalbaar, maar ik denk dat we daar, stap voor stap, uiteindelijk wel op uitkomen. De maatschappelijke mening is aan het veranderen; inmiddels is 50 procent van de bevolking voor zo’n algeheel verbod.”
De cijfers worden door de jaren heen gelukkig wat beter, maar de aantallen blijven bizar en onacceptabel.
Vuuwerkshow
Vooralsnog streeft de politie een verbod van het gevaarlijkste vuurwerk na: alle knallers en zware vuurpijlen. En juicht het initiatieven van gemeenten als Hilversum en Rotterdam toe om particulier afsteken te verbieden en in plaats daarvan een vuurwerkshow te organiseren. Verkuijlen: “In Hilversum heeft burgemeester Pieter Broertjes hier afgelopen jaar z’n nek voor uitgestoken. Aanvankelijk maakte hij zich daar niet populair mee, het vroeg ook erg veel uitleg over het waarom hiervan vooraf. En daarnaast vergt het strikte handhaving tijdens oudejaarsnacht, plus na afloop de terugkoppeling van de resultaten. Nu is er onder de inwoners al veel meer draagvlak voor de Hilversumse aanpak. In plaats van de gebruikelijke schade van een halve ton was dat nu 20.000 euro.” Het initiatief krijgt nu navolging in enkele andere gemeenten. Maar er zijn nog tal van gemeenten die nog niet in actie komen, ondanks dat we de jaarwisseling mogen beschouwen als ‘hoog risico-evenement’.
Gemeentelijke maatregelen
Wat kunnen gemeenten doen als ze nog niet tot een verbod op particulier afsteken willen overgaan, maar wel de zaak in de hand willen houden? “Genoeg”, aldus de programmamanager. “Burgemeesters kunnen bestuurlijke maatregelen treffen, zoals een meldplicht, en zware boetes uitdelen. Dat is heel effectief en leniger dan terugvallen op het strafrecht dat uitgaat van wettelijk en overtuigend bewijs. De gemeenteraad kan vooraf uitspreken dat ze de burgemeester hierin steunen, zodat deze zich ook politiek gedekt voelt. Wat goed werkt, is als straf een meldplicht opleggen voor de volgende jaarwisseling. Dat betekent dat jongeren niet meer de jaarwisseling met hun vrienden kunnen vieren. Daar zijn ze erg gevoelig voor. Ik raad gemeenten verder aan om een schadecoördinator aan te stellen. Zo breng je niet alleen de schade in kaart, maar kun je die ook verhalen op de daders.”
Kijk voor meer gemeentelijke maatregelen rond de jaarwisseling in het dossier 'overlast jaarwisseling' op de website van het CCV.
Opsporen via internet
Intussen zit ook de politie zelf niet stil om de risico’s te verkleinen. Zo volgt een team gesprekken op internet over het bestellen van illegaal vuurwerk. “Vaak zijn dat jongeren die ‘met de creditcard van pa’ wat leuks voor de jaarwisseling willen bestellen”, zegt Verkuijlen: “Als we de gesprekken weten te herleiden tot een persoon en een woonadres, brengt de wijkagent een huisbezoek voor een goed gesprek. Dan blijkt vaak dat de ouders geen idee hebben van wat hun kinderen in huis halen en welke verwoestende explosieve kracht het heeft als dat afgaat. Overigens, bedenk ook dat al die pakketjes gewoon met een busje van een bezorger worden rondgebracht. Ook dat is levensgevaarlijk.”
Kwestie van tijd
Verkuijlen denkt dat het nog slechts een kwestie van tijd is voor het zelf afsteken van vuurwerk door particulieren tot het verleden behoort. Net zoals dat in veruit de meeste andere Europese landen het geval is. Hoe snel dat zal zijn? “Er zijn twee scenario’s. Óf het gaat een keer verschrikkelijk mis, waarna de politiek resoluut besluit ermee te stoppen. Of het gaat geleidelijk, met elk jaar strengere regels. Daarvoor ontstaat steeds meer draagvlak, ook vanuit het groeiend besef bij de Nederlandse bevolking dat de oud-en-nieuwviering in de huidige vorm niet langer houdbaar en acceptabel is.”
Bron
