In de grootste vuurwerkwinkel van Den Bosch is het in het laatste weekeinde van het jaar druk als altijd. Toch zou het zomaar kunnen dat wat je hier ziet binnen niet al te lange tijd een historisch tafereel is: een ‘stille meerderheid’ van de Nederlanders wil een verbod op de vrije verkoop van Astronauten, Gangsters en Psychos en andere koopwaar uit China.
Zo’n forse ruimte waar flink wat mannen en soms ook een vrouw in de laatste dagen van het jaar Extreme Bang Rockets, Ruthless Rockets en Asian Thunder Bulkpacks afhalen, waar je Gangsters, Psychos en Ruffnecks treft die hun geheimen pas prijsgeven in de lucht, waar Cathedrals of Colours kunnen branden als de Notre Dame in april jongstleden en waar de Mega Grote Hindoe Rol in het assortiment iets anders is dan een yogamat – zo’n ruimte is Vuurwerk Orthen, de grootste, best geoutilleerde en best gewaardeerde vuurwerkwinkel van ’s Hertogenbosch, één van de laatste Nederlandse provinciehoofdsteden die deze jaarwisseling nog helemaal zonder vuurwerkvrije zones ingaat.
advertentie
‘Knalhard de mooiste!’, staat op de gevel. De mensen die hier naar buiten komen, dragen volle tassen met koopwaar in alle kleuren die ze in China produceren. Ga hier buurten en je ontdekt dat klanten gemiddeld een eurootje of 200 bij Vuurwerk Orthen spenderen. Geliefd is tegenwoordig compound vuurwerk: in één grote doos zit een complete show, één keer aansteken volstaat voor een spektakel van soms wel een kwartier. Met een Noi-Z-doos koop je voor 159 euro 95 ‘een uniek bombardement van crackling effecten in waaiervorm, 108 schots’. Adri uit de Maaspoort-wijk kocht voor 149 euro 95 een Acatenango-doos: ‘vele verschillende effecten met zeer heldere kleuren’. Jeffrey uit de Hambaken-wijk vertelt dat hij op de valreep van 2019 extra in Chinese rollen investeert, want die mogen deze jaarwisseling voor het laatst worden verkocht. Als 2020 overgaat in 2021, is het afgelopen met vuurwerk uit de ‘categorie f3’, en wie weet met welk vuurwerk nog meer.
In de grootste vuurwerkwinkel van Den Bosch is het in het laatste weekeinde van het jaar druk als altijd. Toch zou het zomaar kunnen dat wat je hier ziet binnen niet al te lange tijd een historisch tafereel is – dat historici van de toekomst schrijven: het einde van het tweede decennium van de 21ste-eeuw was ook het einde van een knalhard tijdperk. Als íéts namelijk aan het veranderen is, dan hoe Nederlanders over de vrije verkoop van vuurwerk denken. Het aantal mensen dat moeite heeft met vuurwerk is in 2019 een stuk groter dan het aantal tegenstanders van Zwarte Piet. De helft van de Nederlanders is inmiddels voorstander van een algemeen vuurwerkverbod voor particulieren. Bijna vier op de vijf Nederlanders zegt soms, vaak of altijd overlast te ervaren van vuurwerk tijdens de jaarwisseling. Onderzoekers betitelen deze Nederlanders als ‘een stille meerderheid’ in letterlijke zin: ze steken geen rotjes af én ze houden zich stil als landgenoten dat wel doen; 83 procent van de tegenstanders verklaart nog nooit iets van andermans vuurwerk te hebben gezegd.
De civilisatietheorie van Elias
Er zijn mensen die toenemende afkeer van vuurwerk vinden passen in de civilisatietheorie van Norbert Elias: door een toenemende gevoeligheid belanden meer zaken in ‘het domein van het pijnlijke’. Mensen die geen bloederig vlees meer met hun handen eten, willen in de eerste uren van het nieuwe jaar geen Extreme Bang Rockets meer om de oren krijgen. Typisch is wel dat de beschavingsprocessen van Elias zich over een tijdsbestek van eeuwen voltrekken – het massaal vuurwerk afsteken in Nederland iets is van de laatste vijftig, zestig jaar. Mensen die woonachtig waren geweest in ‘ons Indië’ deden de kunst op bij de Chinezen aldaar, de snelle welvaartsstijging en commercialisering deden de rest.
Nadrukkelijker aanwezig in de vuurwerkdiscussie dan in eerdere jaren is het milieuaspect. Volgens tegenstanders kan de concentratie fijnstof in de eerste nacht van het nieuwe jaar oplopen tot veertig keer de normale hoeveelheid. Deelnemers aan onlinediscussies weten dat ‘de boeren en de bouwers’ ongestoord hun gang zouden kunnen gaan als je vuurwerk zou verbieden.
Het polsen van bezoekers van een vuurwerkwalhalla in de Brabantse provinciehoofdstad over een vuurwerkverbod is zoiets als het polsen van bezoekers van een hindoetempel over een straatverbod voor heilige koeien. Mannen die bij het woord ‘vuurwerkverbod’ het hoofd al niet wegdraaien, zijn kort maar duidelijk.
Edwin (46): ‘Grote grote onzin’.
Joeri (24): ‘Zelfs over één nachtje per jaar zeiken ze.’
Nigel (33): ‘Doodzonde!’
Marcel van den Burg van Vuurwerk Orthen, die de topdrukte in de winkel elk jaar weer in goede banen weet te leiden, stelt nog iets anders: hoe meer je de legale verkoop van vuurwerk aan banden gaat leggen, hoe meer illegaal vuurwerk er in Nederland gaat circuleren. Hij weet dat nu al de meeste ongelukken gebeuren met ‘illegaal spul uit het buitenland’. Simpel voorbeeld: in de Astronauten die je koopt bij Vuurwerk Orthen, zit een halve gram kruit, daar kun je hoogstens een brandwondje van oplopen; in de Cobra’s die gretig aftrek vinden in het illegale circuit, zit 37,5 gram flashkruit, daar kun je vijf vingers, een hand of een stuk arm mee kwijtraken.
Van den Burg ziet dat sentimenten van tegenstanders de overheid nopen tot, nu ja, dom beleid. Hij toont ons de in opspraak geraakte Chinese rollen: ‘hartstikke ongevaarlijk’. De enige reden dat die worden verboden, is omdat ze gróót zijn, ‘maar er worden echt geen Chinese rollen naar de politie gegooid’. De legale vuurwerkverkoop verbieden is hetzelfde als alle coffeeshop sluiten. Wat mensen niet legaal kunnen krijgen, zullen ze illegaal gaan inslaan.
Tegenstanders vinden de vergelijking tussen de vuurwerkwinkel en de coffeeshop niet opgaan: vuurwerk zal met Nieuwjaar niet verdwijnen, want de Nederlandse gemeenten zullen in professionele vuurwerkshows gaan voorzien. Vuurwerkliefhebber Bas, met ‘260 euro geknal’ in de tas moet daar niet aan denken. Kijken naar een gemeentelijke vuurwerkshow in plaats van zelf afsteken? Dat is zoiets als ‘één trekje mogen nemen van de joint van de burgemeester’ terwijl je altijd je hoogsteigen joint aanstak.
Comment