Een andere oudjaarscultuur...
Het was een zeer gemiddelde oudjaarsnacht, de overgang van 2006 naar 2007. Dat was de conclusie die de politieacademie eerder dit jaar trok na een breed onderzoek naar de mate van geweld en overlast tijdens de jongste jaarwisseling.
Aanleiding daartoe was de ophef die in januari ontstond toen een opvallend groot aantal korpschefs en burgemeesters zich in felle bewoordingen uitliet over de jaarlijkse constatering dat de jaarwisseling ‘op enkele incidenten na rustig is verlopen’. De algemene teneur in de nieuwjaarsspeeches was: het ís helemaal niet rustig en het is een schande dat we dat niet onder ogen willen zien. Het is hoog tijd hard in te grijpen en risico’s en geweld niet langer te tolereren.
Een deel van de kritiek gold de landsoverheid, die in 2006 de vuurwerkregels verruimde. Met het toestaan van zwaarder vuurwerk werd beoogd de illegale vuurwerkhandel een slag toe te brengen. De nu legale zwaardere knallers en siervuurwerkstukken gingen direct als zoete broodjes over de toonbank.
Over de populariteit van dat zware vuurwerk is zowel positief als negatief te oordelen. Voor sommigen is het een bewijs van smaak: de consument geeft liever veel uit om kort te genieten van iets echt moois dan lang bezig te zijn met grote voorraden standaardvuurpijlen en -knallen. Anderen hebben vooral oog voor de toegenomen incidenten: al lang voor de jaarwisseling zorgt vooral het zware vuurwerk voor veel schade. De stad Groningen bijvoorbeeld had daar afgelopen week opvallend veel last van.
Hoe dan ook, het beoogde doel wordt niet bereikt. De illegale handel verdampt bepaald niet. De politie nam ook dit jaar tot nu toe opnieuw vele tienduizenden kilo’s illegaal vuurwerk in beslag, en al zou het totaal op 31 december minder zijn dan het jaar daarvoor, dan is dat volgens het Openbaar Ministerie toeval. De Stichting Consument en Veiligheid waarschuwde maandag zelfs voor het gemak waarmee particulieren illegaal vuurwerk invoeren en voorspelde dat met die partijen veel ongelukken zullen gebeuren.
Veel lijkt het overheidsoptreden niet uit te halen. Het schouwspel na middernacht is door het zware vuurwerk misschien wat spectaculairder, en het lawaai nog wat ernstiger; de uitgaven zullen er misschien iets door stijgen zodat we de grens van zestig miljoen euro overschrijden. De luchtvervuiling zal net als anders tijdelijk dramatische vormen aannemen. Dieren hebben een bijzonder slechte nacht - de Partij voor de Dieren stelde er deze week uiteraard Kamervragen over. En het aantal vuurwerkslachtoffers zal niet afnemen. Het eerste slachtoffer is alweer geteld: een 19-jarige Hengeloër moet sinds dit weekeinde een hand missen. Want ook op de veiligheid heeft het toestaan van zwaarder vuurwerk geen gunstig effect. Ongelukken hebben niet zoveel te maken met de zwaarte van het vuurwerk, maar met de onveiligheid ervan (30 procent van het gecontroleerde vuurwerk deugt niet) en vooral met de omgang ermee: de meeste slachtoffers zijn mensen die de regels voor afsteken niet volgen of die zelf iets in elkaar knutselen.
De boosheid over het toestaan van zwaar vuurwerk was echter niet de belangrijkste grief. Die wetsverruiming bleek vooral een makkelijk te grijpen aanleiding om dieper zittende woede te uiten. Want waar veel burgemeesters en politiemensen écht verontwaardigd over zijn, is de elk jaar opnieuw optredende incidentengolf. Weinig echt grote excessen, maar alles bij elkaar een optelsom van zeer veel uitspattinkjes van geweld en vernielingen. Alleen al in Friese gemeente liep de schade in de tonnen. En de lagere overheden lijken een mentale omslag te hebben gemaakt: ze weigeren nog langer om zo’n nacht te kwalificeren als ‘tamelijk rustig’.
...moet langzaam inslijten
Maar het lijkt niet verstandig om dan nu maar ineens hard en repressief op te treden. Dat de politiek-maatschappelijke toon anders wordt, wil nog niet zeggen dat de lokale oudjaarscultuur net zo snel mee verandert: het eerder geciteerde onderzoek naar de ernst van ordeverstoringen tijdens de jaarwisseling waarschuwt daar expliciet voor: ‘Het is onmogelijk om van overheidswege bij jaarwisselingen normen op te leggen’. Dat valt ook te zien bij pogingen de drankcultuur onder jongeren te veranderen: het valt nauwelijks bij te sturen. Meer valt te verwachten van een voortdurend in gesprek zijn van partijen over het thema. Op lange termijn is dan een cultuurverandering wel degelijk mogelijk. Kijk naar hoe het is gegaan met de rookcultuur in openbare ruimtes. Het streven naar rustiger jaarwisselingen moet gericht zijn op het langzaam laten inslijten van een andere cultuur. Grenzen proberen te trekken maar realistisch blijven.
Bron:
Het was een zeer gemiddelde oudjaarsnacht, de overgang van 2006 naar 2007. Dat was de conclusie die de politieacademie eerder dit jaar trok na een breed onderzoek naar de mate van geweld en overlast tijdens de jongste jaarwisseling.
Aanleiding daartoe was de ophef die in januari ontstond toen een opvallend groot aantal korpschefs en burgemeesters zich in felle bewoordingen uitliet over de jaarlijkse constatering dat de jaarwisseling ‘op enkele incidenten na rustig is verlopen’. De algemene teneur in de nieuwjaarsspeeches was: het ís helemaal niet rustig en het is een schande dat we dat niet onder ogen willen zien. Het is hoog tijd hard in te grijpen en risico’s en geweld niet langer te tolereren.
Een deel van de kritiek gold de landsoverheid, die in 2006 de vuurwerkregels verruimde. Met het toestaan van zwaarder vuurwerk werd beoogd de illegale vuurwerkhandel een slag toe te brengen. De nu legale zwaardere knallers en siervuurwerkstukken gingen direct als zoete broodjes over de toonbank.
Over de populariteit van dat zware vuurwerk is zowel positief als negatief te oordelen. Voor sommigen is het een bewijs van smaak: de consument geeft liever veel uit om kort te genieten van iets echt moois dan lang bezig te zijn met grote voorraden standaardvuurpijlen en -knallen. Anderen hebben vooral oog voor de toegenomen incidenten: al lang voor de jaarwisseling zorgt vooral het zware vuurwerk voor veel schade. De stad Groningen bijvoorbeeld had daar afgelopen week opvallend veel last van.
Hoe dan ook, het beoogde doel wordt niet bereikt. De illegale handel verdampt bepaald niet. De politie nam ook dit jaar tot nu toe opnieuw vele tienduizenden kilo’s illegaal vuurwerk in beslag, en al zou het totaal op 31 december minder zijn dan het jaar daarvoor, dan is dat volgens het Openbaar Ministerie toeval. De Stichting Consument en Veiligheid waarschuwde maandag zelfs voor het gemak waarmee particulieren illegaal vuurwerk invoeren en voorspelde dat met die partijen veel ongelukken zullen gebeuren.
Veel lijkt het overheidsoptreden niet uit te halen. Het schouwspel na middernacht is door het zware vuurwerk misschien wat spectaculairder, en het lawaai nog wat ernstiger; de uitgaven zullen er misschien iets door stijgen zodat we de grens van zestig miljoen euro overschrijden. De luchtvervuiling zal net als anders tijdelijk dramatische vormen aannemen. Dieren hebben een bijzonder slechte nacht - de Partij voor de Dieren stelde er deze week uiteraard Kamervragen over. En het aantal vuurwerkslachtoffers zal niet afnemen. Het eerste slachtoffer is alweer geteld: een 19-jarige Hengeloër moet sinds dit weekeinde een hand missen. Want ook op de veiligheid heeft het toestaan van zwaarder vuurwerk geen gunstig effect. Ongelukken hebben niet zoveel te maken met de zwaarte van het vuurwerk, maar met de onveiligheid ervan (30 procent van het gecontroleerde vuurwerk deugt niet) en vooral met de omgang ermee: de meeste slachtoffers zijn mensen die de regels voor afsteken niet volgen of die zelf iets in elkaar knutselen.
De boosheid over het toestaan van zwaar vuurwerk was echter niet de belangrijkste grief. Die wetsverruiming bleek vooral een makkelijk te grijpen aanleiding om dieper zittende woede te uiten. Want waar veel burgemeesters en politiemensen écht verontwaardigd over zijn, is de elk jaar opnieuw optredende incidentengolf. Weinig echt grote excessen, maar alles bij elkaar een optelsom van zeer veel uitspattinkjes van geweld en vernielingen. Alleen al in Friese gemeente liep de schade in de tonnen. En de lagere overheden lijken een mentale omslag te hebben gemaakt: ze weigeren nog langer om zo’n nacht te kwalificeren als ‘tamelijk rustig’.
...moet langzaam inslijten
Maar het lijkt niet verstandig om dan nu maar ineens hard en repressief op te treden. Dat de politiek-maatschappelijke toon anders wordt, wil nog niet zeggen dat de lokale oudjaarscultuur net zo snel mee verandert: het eerder geciteerde onderzoek naar de ernst van ordeverstoringen tijdens de jaarwisseling waarschuwt daar expliciet voor: ‘Het is onmogelijk om van overheidswege bij jaarwisselingen normen op te leggen’. Dat valt ook te zien bij pogingen de drankcultuur onder jongeren te veranderen: het valt nauwelijks bij te sturen. Meer valt te verwachten van een voortdurend in gesprek zijn van partijen over het thema. Op lange termijn is dan een cultuurverandering wel degelijk mogelijk. Kijk naar hoe het is gegaan met de rookcultuur in openbare ruimtes. Het streven naar rustiger jaarwisselingen moet gericht zijn op het langzaam laten inslijten van een andere cultuur. Grenzen proberen te trekken maar realistisch blijven.
Bron:
Comment