Het aantal plofkraken neemt weer toe. Vooral bij de automaten van ABN Amro, maar ook bij andere banken. De daders maken gebruik van Italiaans vuurwerk. Hoe zit dat?
Wat is er aan de hand?
De hele glazen pui van een metrostation in Amsterdam ging aan diggelen, zo tonen bewakingsbeelden van een ongekend zware plofkraak deze zomer. Criminelen wandelen naar een geldautomaat. Ze lijken normaal te pinnen, stoppen iets in de geldlade en rennen weg. Door de enorme klap die volgt slingeren ov-poortjes open en worden ramen naar buiten geblazen. Van de geldautomaat zelf lijkt na afloop weinig over. Op de beelden is te zien hoe de daders rondstruinen door de brokstukken. Buit: onbekend. Hoe dit soort aanvallen precies verlopen, houden overheden stil. Zo zijn delen van filmpjes onherkenbaar gemaakt. Maar de zelfgebouwde bommen blijken vaak gemaakt van flitskruit uit Europees vuurwerk.
Om welk vuurwerk gaat het?
Om de Cobra 6 bijvoorbeeld, een zware knaller uit Italië. Een enkel exemplaar zou even krachtig zijn als een lichte handgranaat. De website van fabrikant Di Blasio waarschuwt expliciet: zeer explosief en daarom enkel verkrijgbaar voor gecertificeerde kopers, zoals organisatoren van vuurwerkshows. Wat niet wegneemt dat er een levendige handel is onder gefascineerde pubers. En juist dat plaveit de weg voor criminelen. 'Je kunt vrij makkelijk zonder op te vallen aan dit materiaal komen', zegt Arian van Asten, hoogleraar forensische analytische chemie aan de Universiteit van Amsterdam. 'Vuurwerk kopen, de kokers openhalen en je hebt het in handen.'
Wat is dat flitskruit?
Het is een mengsel van aluminiumpoeder (brandstof) en kaliumperchloraat (oxidator), dat fel wit ontbrandt. In een ver verleden gebruikten fotografen het als flitser en volgens een ranglijst voor explosieven ('de TNT-equivalenten') is het kruit bijna twee keer zo explosief als buskruit. Makers van geldautomaten hebben er al langer mee te maken. Ze verzwaarden hun installaties, maar de daders bouwen nu simpelweg zwaardere bommen. 'Het is een wedloop', zegt Jos van der Stap, coördinator bij de landelijke politie. Aanvankelijk gebruikten criminelen gas om geldautomaten mee op te blazen. Toen de automaten daartegen bestand waren, schakelden ze over op kruit. Ze blijven het proberen, ook al is het volgens hem lang niet altijd succesvol. 'Ze hopen op die ene keer de jackpot.' Eind vorig jaar bleek dat een geslaagde kraak €100.000 kan opleveren.
Waarom juist ABN Amro?
Dat is niet precies bekend. Misschien hebben ABN Amro-automaten een zwakke plek, waardoor je het kruit er bijvoorbeeld makkelijker in kunt stoppen. Want dat is een voorwaarde. Plak een bom aan de buitenkant, en deze blaast vooral de ruimte leeg en niet de automaat. Feit is dat bij de circa zeventig plofkraken dit jaar, ABN Amro vijftig keer het doelwit was. Maar er worden ook machines van SNS, Rabobank of GWK gekraakt. Het zorgt voor toenemende onrust onder omwonenden. 'Ga er anders zelf lekker naast zitten!', valt te lezen bij een geplande Amsterdamse locatie voor een Geldmaat, de vervanger van onder meer ABN Amro-automaten.
Is dit het einde van de geldautomaat?
Nee, contant geld blijft nodig in een gezonde economie, stelt De Nederlandsche Bank. En geldautomaten dus ook. Wel gaan toekomstige automaten misschien meteen hun geld verbranden bij een kraak. Dat loopt aan tegen de grenzen van de wet, want geld mag niet waardeloos gemaakt worden. Maar Van der Stap ziet er heil in. 'In de jaren tachtig en negentig hadden we hele agressieve bankovervallen. Dat is gestopt toen het geld niet meer bij de balie lag. Je moet zorgen dat plofkraken geen zin meer hebben.'
Nee, contant geld blijft nodig in een gezonde economie, stelt De Nederlandsche Bank. En geldautomaten dus ook. Wel gaan toekomstige automaten misschien meteen hun geld verbranden bij een kraak. Dat loopt aan tegen de grenzen van de wet, want geld mag niet waardeloos gemaakt worden. Maar Van der Stap ziet er heil in. 'In de jaren tachtig en negentig hadden we hele agressieve bankovervallen. Dat is gestopt toen het geld niet meer bij de balie lag. Je moet zorgen dat plofkraken geen zin meer hebben.'
Comment