Schrijvers boek oud en nieuw in Kampen rekenen af met de mythe van tradities.

[omepje]

KAMPEN - “Het was tijdens de jaarwisseling onrustig in Den Haag, Amsterdam en in … Kampen.” In de jaren zeventig van de vorige eeuw zat menig Kampenaar op Nieuwjaarsdag met een gevoel van sensatie voor de radio te luisteren. De Hanzestad werd steevast genoemd in het rijtje top-3-plaatsen waar bewoners slag hadden geleverd met de politie. Ook in andere decennia was het dikwijls raak en dit jaar verschijnt daarover een boek.

De auteurs zijn politiekorpschef Johan Ekkel en historicus Jonn van Zuthem. De twee beseffen maar al te goed dat ze met het onderwerp goud in handen hebben. Want de traditie van oud en nieuw met carbidschieten en vreugdevuren is heilig. Maar laat het nu juist die traditie zijn die de heren ter discussie stellen. Zeker niet om van Kampen een carbidvrije stad te maken. Wel om een aantal mythes door te prikken.

Ekkel: “Snij het onderwerp oud en nieuw aan in de kroeg, laat een memorecorder meelopen en in mum van tijd heb je opnames vol met verhalen. Sensationele verhalen over ‘verzetsdaden tegen de politie’. Wij baseren ons in het boek echter allereerst op uitvoerig bronnenmateriaal uit het archief van de politie. Op die manier scheid je feiten en fictie en krijg je een beter beeld van wat wel of niet traditie is.”

Van Zuthem wil die bronnen, veelal gedetailleerde en minutieuze verslagen, voor zich laten spreken. Wel kan hij alvast verklappen dat carbidschieten nog helemaal niet zo lang gebeurt. Van Zuthem: “Als jouw opa en vader ook al met carbid schoten, lijkt het snel een traditie. Dat neemt niet weg dat je daar in historisch opzicht niet van kunt spreken. Het carbid werd pas in 1888 uitgevonden en het zou tot eind jaren dertig duren voordat men er in Kampen mee ging schieten.” Dat gebeurde aanvankelijk aan de Sint Nicolaasdijk door boerenzonen. Veel meer dan gebroken vensterglas leverde dat aan onrust niet op weet Ekkel. Volgens de politieman is carbidschieten sowieso niet het echte probleem. Dat zijn de randverschijnselen.

Om die te duiden, maken we een sprongetje in de tijd. Afgaande op het bronnenmateriaal hebben de mensen in de Tweede Wereldoorlog andere zaken aan hun hoofd dan carbid. Eind jaren vijftig is de situatie echter heel anders. De schietlocatie aan de Sint Nicolaasdijk verplaatst zich iets meer richting de Noordweg. De toenmalige Kamper korpschef vermoedt op dat moment dat het wel los zal lopen. In een brief aan een collega in Zwolle schrijft hij dat de samenstelling van volkswijk Brunnepe is veranderd. Zijn aanname dat de nieuwe bewoners niet heel erg zijn geïnteresseerd in het carbidschieten blijkt een complete misvatting. Het heeft een aanzuigende werking. Bovendien zijn het niet zozeer de carbidschieters als wel de omstanders die de confrontatie met de politie zoeken.
In de jaren vijftig, maar vooral ook zestig en zeventig gaat het dikwijls helemaal mis. Lang niet altijd is carbid de aanleiding en evenmin is Brunnepe altijd het geijkte decor. Zwaar vuurwerk en carbid in de Oudestraat zijn meerdere keren de opmaat voor een treffen met de politie. Daarbij worden ME’ers bekogeld met stenen en flessen. Om te lachen vindt Van Zuthem het verhaal van een eigenaar van een kledingzaak die de kant van de raddraaiers kiest. “Hij laat een aantal van hen binnen. Of dat is om ze uit handen van de politie te houden of uit zelfbescherming weet ik niet. Feit is dat een van de mannen met een dure winterjas weer naar buiten loopt. Het prijskaartje zit er nog op.”

Vaker is het niet om te lachen. Ernstige incidenten maar ook onbedoelde ongelukken doen zich voor. Een meisje breekt haar kaak en loopt een hersenschudding op als ze een deksel tegen het hoofd krijgt. Eind jaren zeventig gaat er een friettent in vlammen op. Een absoluut dieptepunt is in de jaren tachtig als een terug ketsende melkbusdeksel een jongen doodt.

Van actie-reactie naar dialoog
Terugblikkend kan je stellen dat Kampen zijn buik toen even vol had van de deining rondom oud en nieuwvieringen weet Ekkel. Het ongeluk gebeurde echter in een al relatief rustige periode. De politie had haar strategie van harde aanpak veranderd in die van de dialoog. Ekkel: “Met de komst van Oldersma als nieuwe politiechef braken er andere tijden aan. Hij wilde met de mensen in gesprek om tot goede afspraken te komen. Zijn voorganger was veel meer van de harde hand. Wat leidde tot actie en reactie en confrontaties tussen bewoners en Mobiele Eenheid.” Zelf is Ekkel van de dialoog, zij het met grenzen. Afspraken omtrent het gedogen van carbid – ‘daar is Kampen ruimhartig in’, aldus Ekkel – worden wat hem betreft gehandhaafd. Dan kan het carbidschieten blijven bestaan. Aan de andere kant erkent hij wel de gevaren. “Als ik een piramide van carbidbussen zie en daarbij jongeren die drank op hebben, vraag ik mij af of dat goed gaat. Vroeg of laat vallen er weer gewonden of erger.”

Bagdad aan de IJssel
En dan is er nog het fenomeen van de vreugdevuren. Inmiddels zijn die aan banden gelegd door plekken aan te wijzen en overtreders een dwangsom van duizend euro op te leggen. De vuren staken de kop op aan het einde van de ‘rustige jaren negentig’. “Wanneer ik mensen hoor zeggen dat dit nu eenmaal traditie is, vraag mij af of ze weten waar ze het over hebben. Vroeger werd er ook wel eens fikkie gestookt maar echt niet op deze schaal met complete bankstellen en koelkasten die op het vuur gaan. In de archieven vind ik althans niets terug van deze traditie”, zegt Ekkel. Hij spreekt van Bagdad aan de IJssel als hij de rookpluimen van recentere oud en nieuwvieringen in herinnering roept. Mogelijk dat Kampen daarmee nog unieker is dan met de rellen decennia eerder. Die laatste kan je, aldus Van Zuthem, plaatsen in een historisch-maatschappelijk perspectief van opkomende welvaart. Mensen konden zich opeens vuurwerk veroorloven en je ziet een landelijke tendens van provocaties.

De vele anekdotes zijn dan weer typisch Kampers. Verhalen van vaders die met de ME knokten en zonen die de politie te snel af zijn door achter de voordeur van de buren te verdwijnen. Van Zuthem: “Kenmerkend voor een wijk als Brunnepe is de gemeenschapszin. Je hoeft elkaar niet altijd te mogen, maar als de politie komt help je elkaar ontsnappen.”
Weekblad De Brug publiceert in november en december alvast vier verhalen van Ekkel en Van Zuthem, gebaseerd op informatie uit het boek.

https://brugnieuws.nl/algemeen/schri...-van-tradities