Woensdag 30 november 2005 - Justitie beschouwt illegaal vuurwerk als een groeiend gevaar. De explosieve kracht is vaak vergelijkbaar met die van een handgranaat. Als knutselende tieners er al bommen mee kunnen maken, wat kunnen terroristen dan wel niet?



DEN HAAG – Wind en regen hebben vrij spel op het testveld van TNO Rijswijk, waar explosieven worden getest. Nu even geen proefnemingen. Te gevaarlijk. Er ligt afval van vuurpijlen en rotjes. Kleine jongens, want zwaarder spul mag hier aan de rand van een groot bedrijventerrein niet worden getest, zegt Ed de Jong. „Daarvoor moeten we naar Duitsland of Polen.“

Op z’n laptop heeft de vuurwerkdeskundige van TNO wat filmpjes staan van zwaar vuurwerk, dat illegaal is zodra het in handen van consumenten terecht komt. Op een verlaten terrein registreert de camera op 170 meter afstand de kracht van een Golden Willow, knalvuurwerk dat alleen door specialisten mag worden gebruikt. Als de rook na de daverende klap is weggetrokken, rest een diepe krater. Of er de laatste jaren meer gevaarlijk spul in Nederland circuleert, durft TNO'er De Jong niet te zeggen.

„Maar het is er wel. En dat je er kwaad mee kunt, is ook zeker.“ In economische zin stelt de handel in verboden vuurwerk weinig voor. Tijdens de jaarwisseling gaat één é twee miljoen kilo illegaal knal- en sierwerk de lucht in. De geschatte omzet is tien miljoen euro. De schadelijke effecten van het zware vuurwerk zijn echter veel groter. Schattingen gaan uit van een kostenpost van zeker 10,5 miljoen euro aan ziektekosten en misgelopen belastingen.

Nog erger zijn de veiligheidsrisico’s, zoals de opslag van vuurwerk in schuurtjes in woonwijken. In Almere werd vorige week een partij van 300 kilo gevonden, waaronder zware bommen ter grootte van een voetbal. In een kelderbox in een woonwijk in Rotterdam trof de politie eergisteren zelfs 1500 kilo aan, verpakt in 115 dozen.

Zwaar illegaal vuurwerk heeft veel weg van gewone explosieven, schrijven onderzoekers in een recent overheidsrapport over verboden vuurwerk. Ze maken zich zorgen over misbruik: ‘Lawinepijlen hebben een explosieve kracht die vergelijkbaar is met een handgranaat. De omstandigheid dat lawinepijlen gemakkelijk verkrijgbaar zijn, vormt een aanmerkelijk risico vanuit het oogpunt van terrorisme’.

Onderschat

Calamiteiten hebben zich nog niet voorgedaan, maar officier van justitie Gustaaf Biezeveld, belast met het landelijk vuurwerkbeleid, vindt dat de risico’s worden onderschat.

„Zwaar vuurwerk is nu te makkelijk te verkrijgen. In alle discussies over terrorisme zou daar meer aandacht aan moeten worden besteed.“ Biezeveld, ook één van de opstellers van het vuurwerkrapport, wil zo snel mogelijk een Europees verbod op het gebruik van lawinepijlen, nitraatcrackers en zware strijkers om het risico dat terroristen ze gebruiken in te dammen. „De kraan moet dicht. Dat doe je door zwaar illegaal vuurwerk in heel Europa te verbieden, zodat je niet even naar België of Duitsland kunt rijden om pijlen of strijkers te halen. Verder zou Europa afspraken met China moeten maken, want het meeste vuurwerk komt daar vandaan.“

Om de handel in zwaar materiaal tegen te gaan, zetten politiekorpsen een paar maanden voor de jaarwisseling speciale vuurwerkteams in. Die weken samen met enkele ambtenaren van onder meer de ministeries van Vrom en Justitie. In het vuurwerkrapport staat dat de opsporing ‘structureel tekortschiet'. Maar met slechts veertig beschikbare ambtenaren en rechercheurs in de maanden voor de jaarwisseling is het nu eenmaal onmogelijk om miljoenen kilo's te onderscheppen.

Onderscheppen

Een rechercheur van het korps Midden- en West-Brabant, die anoniem wil blijven, zegt geregeld ladingen van honderden kilo’s te onderscheppen. „Een zesde deel van illegaal vuurwerk is massa-explosieve lading, dus als je een vracht van 600 kilo in een busje onderschept, zit daar in principe een autobom van 100 kilo bij. Als dat in Jeruzalem wordt ontdekt, is het wereldnieuws. Hier rijden ze dagelijks over de grens.“ De rechercheur maakt veel levensgevaarlijke situaties mee, zoals honderden kilo's vuurwerk onder een ledikant waarin een kind van acht maanden lag. Het ‘spulletje’ is ook veel zwaarder geworden. Vroeger had je nog de verboden groene strijkers, die eigenlijk nog relatief veilig waren. Die tijd is voorbij „Bij defensie gebruiken ze de Thunderflash als oefengranaat. Ik zie op straat doodskopstrijkers en betonstrijkers die daar niet voor onder doen.“ Eén of twee lawinepijlen om een lantaarnpaal binden en hij knakt als een lucifer, zegt hij. Op internet circuleren tips om bommen te maken. Soms is het dweilen met de kraan open, verzucht de politieman. „Je pakt er eentje en er schieten er dertig door.“

Tijdens de jaarwisseling wordt in Nederland tussen de één en twee miljoen kilo illegaal vuurwerk afgestoken, tegenover bijna elf miljoen kilo legaal knal- en sierspul. Sommigen schatten de hoeveelheid illegaal vuurwerk zelfs op drie miljoen kilo.

Chinese rollen

Illegaal vuurwerk bestaat voor ongeveer zestig procent uit de bekende Chinese rollen, die bijvoorbeeld als ‘vijfhonderdduizendklapper’ worden verhandeld. Daarnaast zijn er strijkers, mortierbommen en lawinepijlen.