Rotje

[ylke]

Een rotje (ook wel firecracker, cracker of knaller(tje) genoemd) is een klein, cilindervormig stuk vuurwerk dat is ontworpen om een knal te produceren als het ontbrandt, alle visuele effecten zijn niet bedoeld voor te komen. Één enkel rotje kan 100 decibel aan geluid produceren. Rotjes worden ontstoken door het uiteinde van de lont in open vuur te houden. De lont gaat hierdoor branden, tot het vuur het kruit bereikt dat in het rotje zit. Het in zeer korte tijd ontbranden van kruit zorgt voor de harde knal.

Soorten

Er zijn verschillende soorten rotjes:

Kanonslagen
Rotjes
Matten of klappers

Kanonslagen zijn de meest gebruikte rotjes in Nederland. Ze zijn ongeveer 6,4 centimeter lang en 1,3 centimeter breed. Bekende soorten "kanonslag" zijn de 'astronaut', de 'shising', TNT en Wolff cracker.


Hoe zit het eigenlijk met de afsluiting van rotjes/knallers?
Doel
De "afsluiting" van een knaller noemt men eigenlijk stopkruit of eindstop. Tijdens het ontbranden van het kruit in een rotje ontstaan snel (bij flash ZEER snel) hete gassen die het compartiment (de tube) doen uitzetten. De afdichting van de huls is van belang voor het verkrijgen van het knaleffect. De eindstop houdt de druk vast zolang het kan, en de huls zal uiteindelijk breken op de zwakste plek, vaak midden in de huls.

Het is al genoemd, maar flashkruit heeft de eigenschap dat het zeer snel ontbrand. Bovenstaand proces verloopt extreem snel. Hoe zuiverder het mengsel is en hoe fijner de mesh (korrelgrootte) des te sneller ontbrand deze. Bij de betere flashcomposities is, zelfs bij een kleine hoeveelheid kruit, nauwelijks weerstand (eindstop) nodig om tot een knal te komen. De Trueno's zijn hier een goed voorbeeld van. Bij voldoende kruit is het zelfs mogelijk om bij ontbranding zonder huls (dus in open lucht) een flinke knal te veroorzaken. De aanwezige lucht vormt in dat geval eigenlijk een soort natuurlijke eindstop.

Soorten
Zoals duidelijk mag zijn uit bovenstaande tekst heeft ieder kruitmengsel een eigen "ideale" eindstopmethode. Knallers met zwart kruit hebben een goede eindstop nodig. Zij ontbranden het minst snel en een goede drukopbouw door afsluiting is dan essentieel. Stopkruit (een fijn mengsel van klei) is hierbij het meest gekozen middel. Stopkruit vervliegd na de klap "in een wolkje" en de kans op letsel of schade door het lanceren van de eindstop is zo nihil. Soms zie je gips of zelfs snelbeton, al is deze laatste methode in Nederland niet toegestaan. De reden laat zich raden. Zelfs bij een relatief minder harde klap kan een gelanceerde eindstop nog best schade maken. Omdat zwart kruit knallers relatief weinig druk maken, zal de eindstop vrijwel intact de huls verlaten.

Bij goedkope flashcomposities wordt vrijwel altijd gekozen voor gips of snelbeton. Soms zie je ook kartonnen afdichtingen. De laatste is het minst gevaarlijk van de drie, want karton komt nu eenmaal niet zo hard aan als het je raakt.

Bij de betere (zuivere) flashcomposities zie je meestal geen eindstop, maar enkel een met karton gesloten tube.


Een rotje op het moment dat deze knalt. Op deze foto
is goed te zien hoe de druk zich uitwaards beweegt.
(bron: Wikipedia)