In de 9e eeuw vonden de Chinezen het buskruit uit. Het werd al snel een cruciale factor bij veldslagen. Het geheim verspreidde zich langzaam naar het westen en bereikte Europa in de 13e eeuw. Grieks vuur was de voorloper van buskruit en moeilijk te doven. Honderden jaren lang was buskruit een belangrijk ingrediënt voor wapens als bommen en geweren. In vredestijd werd het gebruikt in de mijnbouw en voor sloopwerkzaamheden.
Grieks vuur
Vuur is zo angstaanjagend en verwoestend, dat het al minstens 3000 jaar op grote schaal als wapen wordt gebruikt. Grieks vuur (ook wel Byzantijns vuur of vloeibaar vuur genoemd) was een geheim brandbaar mengsel dat in 673 naar Constantinopel werd gebracht door Kallinikos. Waarschijnlijk was het samengesteld uit nafta of steenolie, een zwart kleverig goedje dat uit de grond sijpelt in de regio tussen de Zwarte en de Kaspische Zee. Het werd vermoedelijk gedestilleerd en gemengd met zwavel of hars. Vaten met het spul konden met een katapult afgeschoten worden of het kon door een blaaspijp worden gepompt. Grieks vuur dreef op water en was gemakkelijk aan te steken maar erg lastig te doven, behalve met urine, azijn of zand. Gedurende acht eeuwen was het belangrijk voor de verdediging van het Byzantijnse Rijk (5e t/m 15e eeuw).
Het gebruik van napalm
Tijdens de Tweede Wereldoorlog bedachten Amerikaanse chemici een moderne vorm van het Griekse vuur, gebaseerd op geleiachtige gasoline. Het verdikkingsmiddel was een mengsel van aluminium NAFtenaat en PALMitaat, vandaar de naam. Moderne napalm, napalm B, is voornamelijk een mengsel van benzeen en polystyreen. Dit hecht beter en brandt ongeveer tien minuten. Napalm werd door de Amerikanen gebruikt in de Vietnamoorlog en heeft een rol gespeeld bij vele andere conflicten. Meestal wordt het als brandbom uit vliegtuigen afgeworpen, maar het kan ook door de infanterie worden gebruikt in vlammenwerpers.
De ontdekking van buskruit
Buskruit werd in de 9e eeuw uitgevonden door Chinese alchemisten of monniken die op zoek waren naar het levenselixer. Al honderden jaren gebruikten ze salpeter (kaliumnitraat) in allerlei mengsels met medicinale werking. Waarschijnlijk ontdekten ze per ongeluk het snel ontvlambare buskruit. Een tekst uit de Tao (Chinese filosofie), waarvan vermoedt wordt dat hij dateert uit het midden van de 9e eeuw, bevat een passage over een erg brandbare stof, samengesteld uit o.a. salpeter en zwavel. Volgens een populaire legende gebruikten de Chinezen, net als tegenwoordig, buskruit voor vuurwerk. Maar in werkelijkheid zetten ze het al snel in voor militaire doeleinden. Vuurstokken bestonden uit buizen van bamboe, gevuld met buskruit. Ze werden aangestoken en van dichtbij op de vijand gericht. Primitieve geweren waren vuurstokken gevuld met buskruit en kiezelstenen als kogels. Vuurpijlen waren vuurstokken met een straalbuis en een geleidingsstok. Een bom was gewoon buskruit in een vat.
Aankomst buskruit in Europa
De kennis van het buskruit bereikte de Arabische wereld in het begin van de 13e eeuw en verspreidde zich daarna snel door Europa. Misschien via Bertold Schwarz, een Duitse monnik en alchemist (tegenwoordig wordt eraan getwijfeld of hij ooit heeft bestaan) en in ieder geval ook door Roger Bacon, een Engelse monnik uit Oxford. Bacon schreef de formule voor buskruit op in het Latijn en in code: 'Luru Vopo Vir Can Utriet'. Dit kan uitgelegd worden als mengsel van houtskool, zwavel en salpeter. Toch bevat dit zo weinig salpeter dat het slechts zou knetteren en sissen. Er zou geen explosie zijn. Na de intrede van het echte buskruit werden projectielen van steen, en later metaal, verschoten (zie afbeelding rechts). Dit vuurgeschut is in Europa voor het eerst gebruikt tijdens de 100-jarige oorlog (1340-1450) tussen Engeland en Frankrijk.
Samenstelling en effect van echt buskruit
Echt buskruit of 'zwart poeder' is een mengsel van drie ingrediënten in de verhouding 15% houtskool, 10% zwavel en 75% salpeter. Deze stoffen kunnen het beste gezamenlijk gemalen worden tot een fijn poeder. Hierdoor worden ze meteen gemengd. Bij aansteking produceert buskruit een grote hoeveelheid gas dat bestaat uit kooldioxide en zwaveldioxide. Een theleepel buskruit produceert bij verbranding zo'n 5 liter heet gas in ±0,01 seconde. Als het buskruit opgesloten zit ontstaat er een enorme drukgolf. Die kan worden gebruikt om een explosie te veroorzaken, een kogel uit een geweer te schieten of om een pijl in de lucht te laten vliegen.
Bron
Comment