Zou er de laatste decennia íemand op het idee zijn gekomen om de lijsten te verzamelen waarmee je jaarlijks voor oud en nieuw vuurwerk kunt bestellen? Dan wel vuurwerkcatalogi? Ik neem aan dat winkels die vuurwerk verkopen hun handel bestellen uit een catalogus. Heeft iemand de catalogi verzameld uit, zeg, de laatste vijftig jaar?Er bestaat een digitaal vuurwerkmuseum, een Nederlandse website die een nogal rommelige indruk maakt. Op die website staat wat historisch materiaal - vooral krantenknipsels en foto’s - maar oude bestellijsten heb ik er niet kunnen vinden. Jammer is dat, want ik denk dat die lijsten ons heel wat kunnen leren over de taalontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar.
Ik heb nu zo’n lijst voor me liggen, een lijst die op 29 december werd meegenomen van een vuurwerkwinkel in Dokkum. Op die lijst staan 114 namen. Hoeveel van die namen, denkt u, zijn in het Nederlands?
Tien. Op die hele lijst staan slechts tien Nederlandse namen, de rest is allemaal Engels. We konden daar in Dokkum, uit de categorie pijlen, onder andere Sydney Pole Stars meenemen, Vancouver Shooting Stars en San Diego Supernovas. Bij het grondvuurwerk hadden we de keuze uit onder meer de Macau Jackpot, de Tokyo Thunder King en de New York Super Star.
Je leest soms dat het meevalt met de globalisering, maar we moeten vaststellen dat de naamgeving van vuurwerk erg internationaal is geworden, op het lachwekkende af. Peking Mooncake, Stockholm Zenith, Brisbane Red Clouds -hartje Friesland was uit vrijwel alle windstreken iets te koop.
Opvallend was dat de Nederlandse namen waren geserveerd voor het braafste vuurwerk. Wie bestelt er nog trektouwtjes, knalduivels, toverfonteinen, fluitfonteinen of fluitpijlen als je ook Xtreme Crackers, Black Dragon Bombs, Magnum Hurricanes of Twister Bangs kunt aanschaffen?
Vraag me overigens niet wat voor vuurwerk er precies achter die namen schuilgaat - ik zou het niet weten. Ik maak me sterk dat het voor het personeel nog een hele klus is om al die rare namen te onthouden.
Ik weet niet sinds hoe lang er voor vuurwerk bestellijsten worden verspreid. Maar hoe dan ook denk ik dat je in de namen van vuurwerk genadeloos de naoorlogse opmars van het Engels kunt terugzien. Vuurwerkfabrikanten zoeken kennelijk naar modieuze namen, naar namen die vooral jonge jongens aanspreken.
In mijn jeugd kochten we astronautjes. Dat waren hard knallende rotjes. Het was niet eerder in me opgekomen dat die naam moet zijn verzonnen in de tijd van de eerste ruimtereizen. Wij staken ook voetzoekers af, kanonslagen, piraatjes, donderbussen en zevenklappers. Al die namen, die aansluiten bij spannende jongensboeken over rovers en piraten, ontbreken op de Dokkumse lijst.
Daarop vinden we wel namen als Platoon, Matrix, Star Wars, Full Metal Jacket, Lethal Weapon en Top Gun. Voor wie ze niet herkent: het gaat hier om titels van succesvolle films waarin veel wordt geschoten en geknald.
De gillende keukenmeid - mijn favoriete vuurwerknaam - trof ik voor het eerst aan in 1950. Keukenmeiden die hard stonden te gillen omdat ze bij het openen van een keukenkastje waren verrast door muizen, moeten toen al op hun retour zijn geweest. Toch vermoed ik dat die naam daarnaar verwijst. Geen spannend jongensboek, geen filmtitel, maar een verwijzing naar een tijd dat keukenmeiden in Nederland nog heel gewoon waren.
Ewoud Sanders
Ik heb nu zo’n lijst voor me liggen, een lijst die op 29 december werd meegenomen van een vuurwerkwinkel in Dokkum. Op die lijst staan 114 namen. Hoeveel van die namen, denkt u, zijn in het Nederlands?
Tien. Op die hele lijst staan slechts tien Nederlandse namen, de rest is allemaal Engels. We konden daar in Dokkum, uit de categorie pijlen, onder andere Sydney Pole Stars meenemen, Vancouver Shooting Stars en San Diego Supernovas. Bij het grondvuurwerk hadden we de keuze uit onder meer de Macau Jackpot, de Tokyo Thunder King en de New York Super Star.
Je leest soms dat het meevalt met de globalisering, maar we moeten vaststellen dat de naamgeving van vuurwerk erg internationaal is geworden, op het lachwekkende af. Peking Mooncake, Stockholm Zenith, Brisbane Red Clouds -hartje Friesland was uit vrijwel alle windstreken iets te koop.
Opvallend was dat de Nederlandse namen waren geserveerd voor het braafste vuurwerk. Wie bestelt er nog trektouwtjes, knalduivels, toverfonteinen, fluitfonteinen of fluitpijlen als je ook Xtreme Crackers, Black Dragon Bombs, Magnum Hurricanes of Twister Bangs kunt aanschaffen?
Vraag me overigens niet wat voor vuurwerk er precies achter die namen schuilgaat - ik zou het niet weten. Ik maak me sterk dat het voor het personeel nog een hele klus is om al die rare namen te onthouden.
Ik weet niet sinds hoe lang er voor vuurwerk bestellijsten worden verspreid. Maar hoe dan ook denk ik dat je in de namen van vuurwerk genadeloos de naoorlogse opmars van het Engels kunt terugzien. Vuurwerkfabrikanten zoeken kennelijk naar modieuze namen, naar namen die vooral jonge jongens aanspreken.
In mijn jeugd kochten we astronautjes. Dat waren hard knallende rotjes. Het was niet eerder in me opgekomen dat die naam moet zijn verzonnen in de tijd van de eerste ruimtereizen. Wij staken ook voetzoekers af, kanonslagen, piraatjes, donderbussen en zevenklappers. Al die namen, die aansluiten bij spannende jongensboeken over rovers en piraten, ontbreken op de Dokkumse lijst.
Daarop vinden we wel namen als Platoon, Matrix, Star Wars, Full Metal Jacket, Lethal Weapon en Top Gun. Voor wie ze niet herkent: het gaat hier om titels van succesvolle films waarin veel wordt geschoten en geknald.
De gillende keukenmeid - mijn favoriete vuurwerknaam - trof ik voor het eerst aan in 1950. Keukenmeiden die hard stonden te gillen omdat ze bij het openen van een keukenkastje waren verrast door muizen, moeten toen al op hun retour zijn geweest. Toch vermoed ik dat die naam daarnaar verwijst. Geen spannend jongensboek, geen filmtitel, maar een verwijzing naar een tijd dat keukenmeiden in Nederland nog heel gewoon waren.
Ewoud Sanders
Comment